Быць прыкладам. Уладзімір Бядуля

Сёлета, 24 мая, Уладзіміру Лявонцьевічу Бядулю споўнілася б 95 гадоў. Нікому ў Камянецкім раёне (ды і за яго межамі таксама) не трэба тлумачыць, хто гэты чалавек.

Раёнка неаднаразова пісала пра нашага вядомага земляка як пра дбайнага гаспа­дар­ніка, нязменнага на працягу 50 гадоў старшыню калгаса “Савецкая Беларусь”, гра­мадс­кага дзеяча і не так часта рас­казвала пра яго як пра бацьку, што выгадаваў, выправіў у дарослае жыццё сына і дзвюх дачок. Адна з іх, Людміла Бядуля, ласкава згадзілася падзя­ліцца з чытачамі “Навін Камя­неччыны” сваімі ўспамінамі. Сёння яна жыве ў Брэсце.

– Якім бацькам быў Ула­дзі­мір Лявонцьевіч?
– Вядома, з цягам часу ўспа­мінаецца толькі добрае. Але калі задумацца ды сказаць зу­сім шчыра: бацька ў нас быў сапраўды выдатны! Вельмі ўважлівы, клапатлівы і добры. Наогул, на маю думку, дабрыня, шчодрасць і шчырасць бы­лі самымі важнымі яго якасцямі.

– Вылучаў ён каго-небудзь са сваіх дзяцей?
– І да мяне, і да сястры Святланы, і да брата Валерыя тата адносіўся аднолькава, адначасова быў і патрабавальным, і паблажлівым. Розніца заключалася хіба толькі ў тым, што я была познім, самым малодшым дзіцем (з’явілася на свет, калі бацьку споўнілася 45), та­му мне дасталася вялікая порцыя яго любові. Дарэчы, нас, дзяўчынак, тата рэдка называў па імёнах. Сястру – Светлячком, вытворнае ад слова “святло”, мяне – Людамір, варыянт імені Люда.

– Які жыццёвы ўрок бацькі запомніўся больш за ўсё?
– Напэўна, самы важны – само бацькава жыццё. Успа­мінаюцца нашы доўгія раз­мо­вы-адкрыцці, нашы паездкі… У таты была адна традыцыя: ён мог пасадзіць мяне ў машыну – і мы разам ездзілі па палях і фермах. Гэта было вель­мі цікава! Я, напрыклад, і сёння па выглядзе магу адрозніць пасевы пшаніцы, жыта і ячмяню, што ў многіх гараджан выклікае здзіўленне. А яшчэ з дзяцінства нашу ў сабе чыс­та сялянскае хваляванне, калі доўга няма дажджу, – перажываю, што дрэнны будзе ўра­джай бульбы і цукровых бу­ракоў…

– Узгадайце са­мы кранальны момант вашага дзяцін­ства, звязаны з татам.
– Насамрэч, такіх было шмат. Асабліва помняцца моманты, калі ўдавалася паехаць разам кудысьці далёка-далёка. Ма­більных тэлефонаў тады не бы­ло, і ў доўгай дарозе тата на­лежаў цалкам нам, сваёй сям’і. Помню яго анекдоты, гумарыстычныя і проста цікавыя аповеды на розныя тэмы. Яш­чэ саграваюць мяне і сёння ўспаміны пра тое, як бацька знаходзіў у сваім шчыльным графіку час, каб сустрэць мя­не з цягніка, калі вярталася з Мінска пасля асабліва цяжкай сесіі. І ў яго з сабою заўсёды была порцыя марожанага ці пачак пячэння з вакзальнага буфета.

– Тата караў за свавольствы?
– Не. Па-першае, ён мала знаходзіўся дома і, відаць, гэ­та яго мінала, а наша мама Анісья Трафімаўна была заў­сё­ды-заўсёды побач, і, калі што, мы атрымлівалі наганяй ад яе. Па-другое, тата заўсёды нас хваліў, усяляк падтрымліваў, шкадаваў і песціў. Прычым усіх траіх.

– Якімі метадамі яго выхавання вы кіраваліся ў дачы­ненні да сваіх дзяцей?
– Вось гэтым, пералічаным вышэй, і кіруюся да гэтай па­ры. Наогул, мне здаецца, дзя­цей важна проста любіць, не папракаць, падтрымліваць, быць побач ува ўсіх сэнсах і прымаць іх рознымі. А яшчэ важна жыць і ставіцца да лю­дзей і родных з увагай і клопатам – гэта абавязкова вернецца бумерангам дабра, і ад уласных дзяцей у тым ліку. І яшчэ… патрэбна быць ПРЫКЛАДАМ. Ува ўсім. Калі жывеш паводле запаведзяў, хаця б стараешся, тады ўсё павін­на атрымлівацца!

– Ці правяраў тата вашы дамашнія заданні і дзён­нік?
– Не правяраў, не рабіла гэтага і мама. Мы вучыліся са­мі. Падчас маіх школьных га­доў дзеці былі больш самас­тойныя, чым сёння, а школьная праграма давалася лягчэй і патрабавала стараннасці.

– Ці ўдзельнічаў ён у вашым выбары будучай прафесіі? Можа, марыў, што спы­ні­це­ся на сельскай гаспадарцы?
– Тата заўсёды пакідаў за на­мі, дзецьмі, права выбару ў розных пытаннях, у тым ліку і ў пошуку будучай прафесіі. Хутчэй мамін прыклад сыграў сваю ролю. Яна была ў школе настаўнікам біялогіі. Я таксама атрымала педагагічную адукацыю, але па спецыяльнасці не працую, хоць упэўнена, што настаўнік – адна з самых важ­ных прафесій.

– Якім быў Уладзімір Лявон­цьевіч дома? Прыносіў рабочыя праблемы ў сям’ю ці пакідаў іх за парогам?
– Дома тата быў спакойным і стомленым. Гэта зразумела, бо нагрузка была каласальная, працоўны дзень – ненармаваны, няштатных сітуацый – вельмі шмат. Помню, званкі па тэлефоне і ў дзверы чуліся і рана раніцай, і позна ўве­ча­ры. Здаралася, тату паднімалі нават ноччу, і ён ніколі не ад­маўляў у дапамозе. Проста зры­ваўся і ішоў. Калектыў калгаса быў вялікі – больш за 500 чалавек, усіх пенсіянераў у ім лі­чы­лі сваімі, дапамагалі кожнаму.
Дома, помніцца, аб татавай рабоце гаварылі часта, ён неш­та расказваў, раіўся, часам ус­пыхвалі спрэчкі. Калі стана­ві­лася асабліва гучна, бацька аджартоўваўся: “Сварыцеся шэптам!” Наогул, пачуццё гумару, іронія, самаіронія – усё гэта было яго «каньком». Але толькі для разрадкі, каб пазбегнуць канфліктаў. У сур’­ёз­ных справах здзіўлялі яго працаздольнасць і ўмен­не ма­бі­лізавацца. Нам у настаў­лен­не тата паўтараў: “Калі неш­та ро­біце, заўсёды думайце, як зра­біць гэта найлепшым чынам”. Не любіў спешкі ў справах, аб праблемах гаварыў ма­ла, прос­та іх рашаў. У побыта­вым пла­не быў вельмі ас­ке­тыч­ным і ў першую чаргу куль­­тыва­ваў ду­хоўныя каштоў­нас­­ці. Помню, як слушна зазна­чаў: “Самы пра­вільны шлях – калі людзі ідуць насустрач адзін ад­наму”.

– Якім вы памятаеце дом вашага дзяцінства? Ці існуе ён зараз? Бываеце там?
– Дом дзяцінства… Шмат святла, утульнасць, смачная ежа, родныя людзі, суседзі ў гасцях, шмат жывёлы ў гаспадарцы. Наш дом існуе, у ім жывуць іншыя людзі, і я часам з трапятаннем праязджаю мі­ма… Ён здаецца маленькім, але вельмі блізкім і цёплым.

– Як бацька ставіўся да вашай мамы?
– Вельмі добра. Яны пражы­лі разам амаль 60 гадоў. Ма­тулі не стала праз 2,5 месяцы пасля сыходу таты ў іншы свет. Часам мне здаецца, што гэты факт пацвярджае асаблівую блізкасць і сугучнасць думак у іх зямных адносінах.

– Што ўяўляла сабой знаёмства вашага будучага му­жа з бацькам? Экзамен? Сяб­роўскую гутарку?
– Менавіта момант знаёмства не прыгадаю, але гэта быў не экзамен дакладна! (Усмі­ха­ецца.) Ганаруся і рада таму, што між імі двума склаліся добрыя адносіны, заснаваныя на пара­зуменні і ўзаемапавазе.

– Якім дзядулем быў Ула­дзімір Лявонцьевіч?
– Выдатным! Унукаў у яго пяцёра. Тата вельмі гана­рыў­ся сваім адзіным праўнучкам Арсеніем, якога жартаўліва называў “галоўным”. Заўсёды з вялікім задавальненнем гас­цяваў у нас, усе святы па маг­чымасці мы праводзілі разам.

– Чула пра тое, што ў канцы жыццёвага шляху Ула­дзімір Бядуля марыў на­пі­саць кнігу пра сваё жыццё. Ці атрымалася гэта?
– Сам не напісаў, але амаль да апошняга быў актыўным – увесь у справах, усё часу яму не хапала. Увогуле ж, у 2016 годзе выйшла кніга «Летающий мужик», у 2020-м – мас­тацка-дакументальны фільм. Мы вельмі ўдзячныя аўтарам гэтых хронік! Думаю, пра тату яшчэ доўга будуць пісаць і гаварыць. Ён быў чалавекам та­ленавітым, адважным, шчы­рым… Плануем сістэматы­за­ваць усе матэрыялы пра яго, дакументы, фатаграфіі, частку перадаць у музеі і архівы.

– Як гэта – быць дачкой самога Уладзіміра Бядулі?
– Гэта вялікае шчасце і вя­лікая адказнасць!
Настасся НАРЭЙКА.

АД “НК”

Уладзімір Лявонцьевіч Бядуля нарадзіўся 24 мая 1927 года ў вёсцы Падомша. Скончыў Беларускі інстытут механізацыі сельскай гаспадаркі (эканамічны факультэт). Вярнуўся працаваць на ма-
лую радзіму і 21 лютага 1956 года быў абраны старшынёй калгаса “Савецкая Беларусь”, які ўзначальваў 50 гадоў (з 1956-га да 2006-га). Дэлегат 2 з’ездаў КПСС і 2 Усесаюзных з’ездаў калгаснікаў, народны дэпутат Саюза ССР, дэпутат Вярхоўнага Савета БССР 2 скліканняў, член праўлення Савецкага фонду міру, Савета Рэс-
публікі Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь, двойчы Герой Сацыялістычнай Працы, узнагароджаны 2 ордэнамі Леніна, Кастрычніцкай Рэвалюцыі, Працоўнага Чырвонага Сцяга, Дружбы народаў, “Знак Пашаны”, Францыска Скарыны, ордэнам Айчыны III ступені, медалямі. Пайшоў з жыцця 29 ліпеня 2017 года ў Расне на 91-м годзе жыцця. Адпявалі яго там жа, у Свята-Міхайлаўскай царкве, якую ён паспеў пабудаваць незадоўга да смерці.