36-я гадавіна аварыi на ЧАЭС. З Нароўлі выязджалі з 2-месячным дзіцем на руках

Шукаючы героя для матэрыяла пра чарнобыльскую трагедыю, тэлефаную камянчанцы Але Тарбенка. “Сёлета трыццаць шостая гадавіна тых падзей…” – тлумачу свой інтарэс, а яна, згаджаючыся, дадае: “Ведаю. Як не ведаць? Майму сыну таксама 36”. Усяго некалькі слоў, а сэнс іх прымушае ўнутрана сцяцца. Яны азначаюць, што з Нароўлі Ала Канстанцінаўна выязджала ў 1986-м… з 2-месячным дзіцем на руках…

Гутарым пра падзеі мінулага ў памяшканні шклопрыёмнага пункта на камянецкім рынку, дзе Ала Тарбенка працуе на пенсіі прыёмшчыцай тава­раў. Яна нарадзілася і вырасла ў Калінкавіцкім раёне, скончыла Гомельскі кааператыў­ны інстытут і ў 1982-м па раз­меркаванні прыехала ў Нароў­лю, дзе ўзначаліла кантроль­на-рэвізійны аддзел мясцовага райспажыўтаварыства. Выйшла тут замуж, у 1983-м нарадзілася дачка Алеся, а ў лютым 1986-га – сын Жэня. Сям’я атрымала кватэру ад прадпрыемства (муж Міхаіл працаваў там жа таваразнаў­цам). Нішто не прадказвала бяды… Між тым, 26-ы дзень красавіка няўхільна набліжаў­ся – і Ала Канстанцінаўна пом­ніць яго вельмі добра.

“Ён паабяцаў хутка вярнуцца”

Да мужа тады прыехаў сябар, супрацоўнік Чарнобыльскай АЭС, якога раптоўна вык­лікалі на работу з адпачынку, сказалі – аварыя. У Міхаіла быў “Запарожац”, і ён згадзіў­ся падвесці таварыша ў пасёлак Янаў (усяго 40 км ад На­роўлі) – сёння ён уваходзіць у склад зоны адчужэння ЧАЭС.
– Я адразу зразумела: нешта не тое, – успамінае Ала Канстанцінаўна. – Прасіла му­жа не ехаць, але ён паабяцаў вярнуцца хутка. Сказала яму: будзь асцярожны, і адпусці­ла… Міша прыехаў толькі поз­на ноччу, сам на сябе не падобны, усё адзенне зняў на лесвічнай пляцоўцы і адразу – мыцца. Пазней расказаў, што іх з сябрам у 10 кіламетрах ад Янава спынілі ваенныя – дарога далей была закрыта. Таварыш развітаўся і пайшоў, работа ёсць работа. А Мішу па­вярнулі назад. У гэты самы час па дарозе несканчонай плын­ню ішлі людзі, відаць было, што збіраліся яны ў спешцы. Ля да­рогі стаялі палявыя кухні. Муж гаварыў: уражанне складвалася такое, быццам пачалася вайна. У сваю маленькую машыну ён пасадзіў столькі людзей, колькі змясцілася, – не­дзе з 10. Не змог адмовіць. Прывёз іх у горад. А на нас­тупны дзень быў Вялікдзень… Планавалі, як заведзена, ехаць да маіх бацькоў у Калінкавіцкі раён. Як быць цяпер? Параі­ліся і ўсё ж паехалі. А калі вярнуліся, у Нароўлю нас ужо не пусцілі… Помню, выйшла з машыны з маленькім Жэнем на руках, стаю перад чалавекам у форме, плачу, прашу: пусціце. Не пусцілі…

* * *
Пятага мая сям’я вярнулася ў Калінкавічы, а адтуль самалётам – у Маскву, дзе жы­ла сястра Алы Канстанці­наў­ны. Прабыла там з дзецьмі 1,5 месяца, а потым муж забраў усіх назад у Беларусь. Пасялі­ліся ў санаторыі “Волма” пад Мінскам і толькі восенню вяр­нуліся ў Нароўлю (тады яе яшчэ не высялялі). Мінула 5 гадоў. І зноў давялося збі­рац­ца ў дарогу…
– Алеся і Жэня часта хва­рэ­лі, – тлумачыць Ала Канстан­ці­наўна, – нават стаялі на ўліку.
Першай атрымалі прапанову перабрацца ў Брэст, дзе да­валі двухпакаёвую кватэру, але сям’я выбрала Каменец, у якім жыллё павінна было быць большым. 23 сакавіка 1991 го­да адбыўся пераезд.
– Многае давялося перажыць, але тое перасяленне было надзвычай балючым. Гэ­та не забудзецца. Гэта на ўсё жыццё. Мы ехалі ў невядомасць. Помню, плакала ў дарозе. Але выбару не было. Мы баяліся за дзяцей.

Знайшла работу

На новым месцы пачалі шукаць работу – з гэтым было складана. Ала Канстанці­наў­на ўспамінае, як прыйшла ў мясцовае райспажыўта­варыст­ва, згодная на літаральна любое месца. Прапанавалі пад­мяніць на час адпачынку пра­даўшчыцу магазіна сельгас­тэхнікі, і яна, ніколі не стаяў­шы за прылаўкам, згадзілася. Прычым, за тыя 3 месяцы прая­віла сябе добра і засталася ў арганізацыі. Працавала загадчыкам вытворчасці ў грамад­скім харчаванні, рэ­візорам рэ­візійнай камісіі, на­чальнікам кантрольна-рэві­зійнага аддзела, а потым – га­лоўным бухгалтарам. У цэлым атрымалася 44 гады ў спажывецкай кааперацыі.
– Было складана, бо прывыкла падыходзіць да работы адказна. Шчыра дзякую ўсім тым, што падтрымліваў мяне на новым месцы, дзе першы час адчувала сябе такой чужой: кіраўніку раённага спажывецкага таварыства Мікалаю Аляксеевічу Мартысюку (на жаль, яго няма ўжо з намі), Лідзіі Сцяпанаўне Балюк, Васілію Мікалаевічу Міхалю­ку, Юліі Мікалаеўне Ляўчук і Антаніне Аляксандраўне Аб­рамчук. Вельмі ім удзячна! І гэта не проста словы. Гэта ад чыстага сэрца! Дзякую за тое, што працую і цяпер, на пенсіі.

“Там ужо іншыя людзі жывуць”

Сёння ў Алы Канстанці­наў­ны і яе мужа ўжо два ўнукі і ўнучка. Дачка жыве ў Брэсце, сын – у Мінску. Два гады таму з дома №85 па Брэсцкай, дзе тры кватэры былі выдзелены першым перасяленцам з чар­но­быльскай зоны, Тарбенкі перабраліся ў свой дом, блі­жэй да прыроды. І ўсё адно, колькі б гадоў ні мінула, кліча і прыцягвае маю суразмоўцу малая Радзіма.
– Кожны год купляю біле­ты і, як на крылах, лячу ў родны Калінкавіцкі раён! Дамоў! – са слязамі на вачах і ў голасе расказвае Ала Канстанці­наўна. – Нехта мудры недарэмна сказаў, што няма ні­чога даражэйшага за Радзі­му. Дзеці пытаюцца ў мяне: “Мам, ну чаго ты туды рвешся?” А гэта не растлумачыць. Магчыма, я занадта сентыментальная, але інакш не магу. Пахаджу па сваёй зямлі – і на цэлы год зараджаюся. Усім навакольным жадаю міру, здароўя і ніколі не зведаць, што такое разлука з родным кутком, дзе нарадзіўся!
Пытаюся пра Нароўлю…
– Аднойчы ехалі з мужам на машыне на мора, праяз­джалі міма. Я ўгаварыла заехаць. Падышлі, помню, да до­ма, дзе наша кватэра. А там ужо іншыя людзі жывуць. Не зойдзеш туды больш. Пастаяла, паплакала. Паехалі далей.
Выбіраецца на сваю малую Радзіму, у Узду, дзе пахаваны бацькі, і муж Алы Канс­танцінаўны. Яна прыгадвае, як у Каменцы даглядалі хворага свёкра, ветэрана Вялі­кай Айчыннай вайны – Івана Фёдаравіча.
– Ён быў паранены пад Ржэвам. І заўсёды гаварыў: Радзіма ёсць Радзіма. Так і я сваім дзецям паўтараю.
Цесна сябруе мая сураз­моўца з сёстрамі. Яны нават спяваюць разам, на тры галасы, калі сустракаюцца. З гонарам і радасцю Ала Канстан­цінаўна расказвае пра Таню, якая летась перамагла ў аб­ласным вакальным конкурсе, пра Машу, што сёлета едзе на рэспубліканскі. Мы разам глядзім у невялічкім пакойчыку шклопрыёмнага пункта за­пісы выступленняў абедзьвюх, і немагчыма паверыць, што няма ў іх ніякай музычнай адукацыі. Проста талент. Мая суразмоўца падпявае сёстрам на экране мабільнага. І гэта вельмі прыгожа.
А фатаграфію па просьбе Алы Тарбенка мы робім на фоне царквы…
Настасся НАРЭЙКА.
Фота аўтара.