Наросхрыст. Калонка Настассі Нарэйка

ДЗЁННІКІ НАСЦЕЖ!

* * *

Я не ўмею гаварыць няпраўду. Таму сёння я скажу табе, дзённік, усё як ёсць. Я раскажу табе пра ЯГО, чалавека, што паказаў мне, як гараць сінім полымем жывыя людзі, людзі з сэрцамі з блакітнага крышталю. ЁН прыйшоў у маё жыццё так, як прыходзіць вецер, гэта значыць, не пытаючыся. ЁН не зачыніў за сабой дзвярэй і прамовіў: “У тваім доме, Насця, усе дзверы павінны быць НАСЦеж”. І я паслухалася. Разам з ІМ з’явілася так шмат розных рэчаў і людзей, што я блыталася ў іх, але з часам навучылася адрозніваць…

ЁН заўсёды ўсміхаўся, і мне было страшна побач з ім, бо я несла ў сабе не толькі радасць, але і смутак. Так было да той пары, пакуль аднойчы ЁН не прыйшоў да мяне сумным. Белы твар, як папера, хоць пішы на ім! Вялізныя вочы. “Я прынёс боль,” – ЁН схаваў твар у далонях, бо верыў, што я адштурхну і яго. А я ледзьве не заплакала ад шчасця. “Ты жывы! Ты можаш быць не толькі Сонцам! Як добра!” ЁН нічога не разумеў, а я была самая шчаслівая на свеце, бо цяпер я была вартая ЯГО.

ЁН гаварыў пра свой боль, і ставала лягчэй. Слёзы і смех. Смех і слёзы. Тое, што нас яднае, тое, што адрознівае нас. Мы – людзі… (25.05.2009)

* * *

Я не любіла цёплага мора і мяккага пяску, лёгкага брызу і бесклапотных чаек. Я любіла маё мора. Паўночнае. Яно білася ў абрывы скал, якія інакш як сярэбранымі не назавеш. Скалы блішчалі, бы каштоўныя камяні, і час ад часу хваля змывала з іх каменную крошку. Яна сыпалася ўніз бязгучна.

Я заўсёды стаю на скале басанож, каб ногі запаміналі маршчынкі пароды. Яе гісторыю расказаў мне тата, гісторыю, падобную на казку. У казцы быў чалавек, які кінуўся ў мора з гэтай скалы следам за цяжкім пярсцёнкам, які выпадкова саслізнуў з рукі. Пярсцёнак для гэтага чалавека быў памяццю, бо ўнутры яго каханне напісала сваё свяшчэннае імя. Чалавека не знайшлі, а пярсцёнак умуравалі ў скалу. Часам яе называюць скалой Пярсцёнка. Я заўсёды стаю на ёй раніцай. Світанне ў нас блакітнага адцення, а сонца сіняе. Яно больш нагадвае месяц. Сіняе сонца поўначы.

Аднойчы я залезла на высозную сасну і зірнула зверху на скалу Пярсцёнка. Выгінастыя трэшчыны ператваралі яе ў падабенства чалавечага твару, пасечанага маршчынамі. Два тыдні пасля гэтага я не ступала на сваю скалу, не магла. А потым убачанае забылася, і прышоў спакой.

Я сыходжу са скалы апоўдні, калі сярэбраныя сонечныя прамяні ўпершыню перавіваюцца золатам. Не люблю золата. Умураваны пярсцёнак быў з чыстага срэбра. Кажуць, ад яго па ўсёй скале пайшлі ніці, і хутка яна ператворыцца ў суцэльны сярэбраны злітак.

Ноччу я баюся ісці на скалу. Я прачынаюся часам ад таго, што чую яе стогн. І тады я не магу заснуць і прашу мора абурыць яе ў свае глыбіні. Але раніцай скала застаецца на месцы. І так будзе заўсёды. Яна бессмяротная, яе жыццё – пярсцёнак, якому няма ні пачатку, ні канца. (06.02.2010)

* * *

Гэта сіла – усміхацца, калі хочацца плакаць, гэта твая работа, бо ты – акцёр, а show must go on. Гледачу, які прыйшоў на спектакль, абсалютна ўсё роўна, што сёння ты страціў самае дарагое. Ён прыйшоў не бяду з табой дзяліць, а назіраць за тым, як да Гамлета прыходзіць цень яго бацькі. І дзякуй Богу, што ты іграеш сёння менавіта ГЭТЫ спектакль, такі адпаведны твайму ўнутранаму стану, што сёння ў афішы не стаіць камедыя. Пашанцавала. Глядач заплаціў свае грошы за тое, што Афелія кінецца ў ваду, а ты нічога не зможаш зрабіць. Аўтар рашыў усё за цябе. Ён у змове з гледачом. А ты інструмент у яго руках, ты – акцёр, і значыць, ты – ніхто. Ты ўсе і ніхто. Новы дзень – новы твор. Сёння ты – Гамлет, заўтра – Карл Моор, паслязаўтра – …

Пасля спектакля ты збіраеш кветкі са сцэны, звычайна жоўтыя, нібыта іх прынеслі не гледачы, а Маргарыта, тая самая, што ўратавала Майстра і не ўратуе цябе. Ты здымаеш сцэнічны касцюм, адзін і той жа. Як ён надакучыў табе! Ты апранаеш паліто і ідзеш дадому пад дажджом. Там цябе чакае сям’я. А заўтра… show must go on. (13.04.2010)

* * *

Кнігі памятаюць. Але толькі тыя, што застаюцца ляжаць разгорнутымі. Тыя, што валяцца з рук соннага; тыя, што служаць падушкай стомленай галаве; тыя, што гараць сінім полымем у вогнішчы чыёйсьці “святасці”, гараць разгорнутыя, не баючыся падставіць агню самае нутро. Такія кнігі памятаюць. І не толькі гісторыю, якую ВЫМУШАНЫ стагоддзямі ў сабе несці, але і перажыванні кожнага, хто хаця б на імгненне дакрануўся да іх. Не зачыняйце кнігі, як куфры! (23.12.2012)

* * *

Я не ведала, што бываюць на свеце такія вочы. Не проста сінія, а сінія, як стомленае мора, што стагоддзямі накіроўвае караблі па ўсім бясконцым свеце. Часам яно злуецца, сварыцца з ветрам і ў парыванні гневу глытае свае караблі, а потым захоўвае іх абломкі, каб ніколі не забыць аб сваім злачынстве.

Калі я гляджу ў твае вочы, ясна БАЧУ шторм і хачу дапамагчы табе ўсімі сіламі душы. Нават калі мне давядзецца стаць адным з загінулых караблёў у моры тваіх вачэй… (19.06.2011)

mirra.mz@tut.by